Wat is overprikkeling en bij wie komt het voor?
Overprikkeling betekent dat je meer prikkels ontvangt dan je kan verwerken. Het betekent ook dat je de prikkels steeds bewuster gaat ervaren, naar mate je meer overprikkeld raakt.
Heb je er wel eens bij stil gestaan dat je alles wat je intern en extern aan prikkels tot je krijgt, moet verwerken in je brein en in je lichaam?
Alles wat je bedenkt, wat je vindt dat je moet doen, wat je voelt (zintuigen), naar wie je luistert (gericht luisteren), wat je hoort (onbewuste geluiden), waar je je visueel mee voedt (gericht kijken), wat er op je netvlies komt (onbewust zien) en zelfs de voeding die je eet: Alles moet je verwerken en een plek geven.
Dat kost energie.
Geloof je dat jij een onuitputtelijk vat van energie bent? Of geloof je dat je net als een auto af en toe je brandstoftank bij moet vullen, om te voorkomen dat je stil komt te staan?
Rationeel weet je waarschijnlijk dat je vergelijkbaar bent met het laatste. Maar meestal gedragen we ons als het eerste voorbeeld; dat we een onuitputtelijk vat van energie zijn.
En daar gaat het fout.
In deze blog doorloop ik vier fases van overprikkeling, vervolgens geef ik je tips om te voorkomen dat je in fase vier belandt.
Hoe snel je energievat leegraakt is afhankelijk van wie jij bent:
- Bij autisme, hersenletsel, of hoogsensitiviteit zal je deze vier fases snel doorlopen, soms dagelijks.
- Zorg je veel voor anderen, kan je slecht je grens aan geven? Ben je creatief, enthousiast en intelligent of alledrie en trek je daardoor steeds meer projecten naar je toe? Dan duurt het doorlopen van deze fases meestal langer. Soms jaren.
- Heb je een fysieke chronische aandoening, zoals bijvoorbeeld ME/CVS, MS, fibromyalgie of choeliakie, dan zal je deze fasen ook sneller doorlopen, afhankelijk van de ernst van je aandoening. De vierde fase bestaat dan uit exacerbatie (het erger worden van de symptomen).
- Vrouwen raken even vaak overprikkeld dan mannen, ze uiten het echter op een andere manier. Het opbouwen van overprikkeling gaat echter op een zelfde manier.
Fase 1 Bezield en lekker in je vel
Wanneer we bezield zijn en ons goed voelen, stellen we onze zintuigen open, kijken we rond, ontdekken we nieuwe dingen en ontvangen we inspiratie. Ook stralen we uit dat we ons goed voelen. Je hebt focus en daar wordt je door gedreven. We krijgen non stop verleiding op ons pad en in deze fase is het eenvoudig om duidelijke keuzes te maken of je daar op in gaat of niet.
We zijn ons in deze fase niet zo bewust van ons energie niveau, want we voelen ons goed.
Wanneer we ons goed voelen, laten we ons soms verleiden en laten we inspiratie toe. We kunnen het ontvangen en we worden er blij van om er voor een ander te kunnen zijn. We stralen iets uit wat aantrekkelijk is, sommigen noemen dat charisma.
In fase 1 kan je dit ervaren:
- Je voelt je sterk
- actief
- blij
- enthousiast
- optimistisch
- Je vindt het leuk om samen met anderen dingen te ondernemen
- Je staat open voor inspiratie
- Je staat open om dingen te doen waar je anders geen tijd, kracht of zin in hebt
- Prikkels voelen positief aan
- Je hebt weinig tot geen last van je fysieke klachten.
Kortom: We voelen ons TOP!
Fase 2 Overmoedig en ontvankelijk
De overmoedigheid maakt ons ontvankelijker voor meer inspiratie, meer verleiding om iets te doen voor een ander, om iets te kopen of om wat nieuws te leren of om iets te consumeren op social media in de vorm van informatie of in de vorm van eten.
Overmoedigheid maakt dat je minder bewust bent van hoeveel energie er nog in je vat zit en wat je nog over hebt om uit te delen.
Je functioneert in deze fase eigenlijk als magneet voor nog meer interessante, leuke dingen om te doen, je krijgt nog meer ideeën, maar je hebt te weinig tijd om ze te ook daadwerkelijk uit te werken. Ook zeg je vaker ‘ja’, om anderen te helpen. We denken niet meer echt na of deze dingen echt bijdragen aan het doel wat we voor onszelf gesteld hebben, onze missie.
Je begint achter de feiten aan te lopen om alles wat er op je af komt te verwerken. Je krijgt te maken met wat gedonder gedurende de dag, soms een enkele lichtflits. Maar je bent overmoedig en het is allemaal niet erg, je gaat gewoon door.
Ook al zou je je bewust zijn van je energie niveau, je hebt simpel weg geen tijd om er bij stil te staan en jezelf op te laden.
N.B. Ik heb het niet zozeer over positieve of negatieve prikkels in dit verhaal. Beiden vragen energie.
In fase 2 kan je dit ervaren:
- je bent overmoedig
- je kan geen nee zeggen
- maakt dubbele afspraken
- je denkt, ‘voor deze ene keer dan’…
- je vind het moeilijk om te focussen
- je kan steeds moeilijker keuzes maken
- je gaat twijfelen
- je bent dingen kwijt
- je wordt chaotisch
- komt je afspraken niet na
- komt te laat
- je bent moe
- hebt vaker hoofdpijn
- slaapproblemen
- voelt je onrustig
- Je krijgt weer last van je fysieke/mentale klachten
- Prikkels voelen soms positief, soms negatief
Plaatje 3 De ontkoppeling
Omdat je geen tijd neemt om stil te staan om alle indrukken van de dag te verwerken, wordt je hoofd overvol en je zintuigen raken overprikkeld.
Je vat aan energie begint aardig leeg te raken en de indrukken stapelen zich op, omdat jij je rem niet gebruikt.
Er blijven meer vragen komen, meer verleidingen en de stroom aan informatie blijft op gang. De inspiratie echter wordt minder en de donderwolken lijken zich exponentieel te vermeerderen. Het wordt nu problematisch dat je achter de feiten aan loopt. Er komen meer aanvaringen en dan ineens gebeurt het, groot alarm:
Je ontkoppelt
Dit wordt ook wel een zenuwinzinking genoemd
In fase 3 kan je dit ervaren:
- alles uit fase 2 maar een graadje erger
- een moment van totale paniek
- het wordt zwart voor je ogen
- of je ziet lichtflitsen
- Je kan het benauwd krijgen
- of gaan hyperventileren
- je kan schreeuwen
- of stampen
- of boos worden over een futiliteit
- Je kan huilen zonder reden
- of je hebt pijn en gaat nog steeds door
- Je ervaart veel fysieke klachten
- Prikkels voelen meestal negatief
dit alles functioneert als uitlaatklep voor alle opgebouwde spanning die je in de vorige fasen niet hebt verwerkt.
Fase 4 Overprikkeld en afgescheiden
Je ziel is uit je lichaam geflipt en kijkt hulpeloos toe hoe jij daar uitgeput, verdrietig en eenzaam achterblijft. Je lichaam is niet meer dan een lege huls. Je hebt de bodem bereikt.
Deze situatie kan op dagelijkse basis plaatsvinden: onder andere bij hoog sensitieve mensen, mensen met autisme en ook bij hoog intelligente en creatievelingen is het geen vreemd verschijnsel. In wezen kan het iedereen overkomen.
Wanneer dit een gedrag is wat jaren opgebouwd is noemen we het een burn-out, daar kom je niet zomaar in een dag uit. Maar wanneer een burn-out langer duurt dan 9 maanden, dan is er meestal een onderliggend probleem waar je je niet bewust van bent. Mijn advies is dan om dat uit te zoeken bij een professional. Je kan vrijblijvend contact opnemen via deze LINK
Het positieve is dat als we eenmaal deze cyclus hebben doorlopen, we (meestal met de benodigde hulp) bewust worden van de prikkels, wat ons energie kost, van ons gedrag en van wat we nodig hebben om terug te komen in fase 1: de bezieling.
In fase 4 kan je dit ervaren:
- gevoelloos
- verlamd / bevroren
- geen gedachten hebben
- leeg gevoel hebben
- niet meer kunnen praten
- geen keuzes meer kunnen maken
- geen eetlust hebben
- zwaar vermoeid zijn
- Je voelt groot alarm bij kleine prikkels
- Je klachten komen in alle hevigheid terug
Wat kan je doen om overprikkeling te voorkomen?
Er is een ding wat je echt moet weten: overprikkeling komt niet door je omgeving, maar door hoe jij (bewust of onbewust) met prikkels omgaat. Dit kan te maken hebben met dat je
- de prikkels niet kan verwerken
- niks doet om de prikkels af te laten vloeien terwijl je dat fysiek en mentaal prima kan
- je al heel erg veel prikkels moet verwerken door een chronische ziekte bijvoorbeeld, dat er weinig ruimte is voor meer zelfzorg acties op een dag.
Ik leer mijn studenten een dagelijkse routine om de prikkels af te laten vloeien, dan is het eenvoudig om terug naar fase 1 te komen. Ben je beland in fase vier, dan is dat meestal iets waar je hulp bij nodig hebt. Ook als je de prikkels niet kan verwerken, is het goed om deze oefeningen in te bouwen in je leven. Je kan jezelf trainen in dingen die je niet automatisch gaan.
Je ego vindt het niet nodig
Er is echter een probleem als het gaat over dagelijks oefeningen doen voor je welbevinden: Je ego vindt hier heel erg veel van. Gedachten als: "Ik heb dat niet nodig, ik leer dit anderen ook, dus ik weet dit wel." Of "Het kost teveel tijd en mijn agenda zit al bomvol." Ook kan je je afvragen: "Waarom zou ik dit in mezelf investeren? Wat is eigenlijk de ROI (return on investment)?
In fase 1, bezieling: voel je geen noodzaak om een dagelijkse routine te doen, je voelt je immers goed. Je ego bepaalt je acties.
In fase 2, overmoedig: voel je de noodzaak meestal ook nog niet, je bent overmoedig. Deze fase is echter de makkelijkste fase om in te grijpen.
In fase 3, de ontkoppeling: kom je in de negativiteit, de noodzaak wordt steeds hoger, maar hier is het lastig om iets positiefs voor jezelf te doen. Als je al een momentje hebt, ben je te uitgeput om actie te ondernemen.
In fase 4, afgescheiden: is ingrijpen heel moeilijk. Hier heb je meestal hulp van buitenaf nodig.
Hier volgen een aantal tips die je helpen om RUST te creëren:
- Ga op tijd naar bed en sta op een vast tijdstip op, zo herstel je je bioritme
- Eet gezond, veel fruit en groente
- Beweeg, maar put jezelf niet uit
- Ga naar buiten in het daglicht
- Zet je mobiele apparaten ‘s avonds en ‘s nachts in vliegtuig modus.
- Kijk geen televisie een uur voor het slapen gaan
- Drink voldoende water
- Drink tijdelijk geen stimulerende dranken zoals koffie, zwarte thee, alcohol
- Download de meditatie voor Diepe gronding onderaan dit artikel. Of klik HIER
Terwijl je je focust op RUST creëren, heeft je ziel juist VOEDING nodig
De meest eenvoudige manier om je ziel dat te geven is om te focussen op kleur en licht. Het aller eenvoudigste is dus dat je kleurrijke kleding draagt, geen grijstinten of zwart. Je lievelingskleur bijvoorbeeld. Maar er zijn vast meer kleuren die je aangenaam vindt: zoals de kleuren van bloemen of het groen in de natuur, het blauw van de lucht, het warme licht van de zon. Dit is kleurtherapie in de meest basale vorm, dat wat je zelf kan doen. Lees hier meer over KLEURTHERAPIE
Het beste is om te focussen op natuurlijke kleuren en materialen. Deze geven levensenergie, waar je op dit moment zo weinig van hebt. Sla een mooie gekleurde wollen of zijden sjaal om. Je hoeft er niet eens naar te kijken, als je zo moe bent. De kleur op je huid doet al wonderen!
Laadt jezelf op!
Het beste is om preventief momenten in te bouwen om op te laden. Mijn advies is: maak een dagelijkse routine van dingen die je helpen om bij te tanken.
Ik heb een mooie hulp voor je voor als je het even niet kan bedenken:
Ik heb een geleide visualisatie ingesproken voor diepe gronding. HIER kan je hem GRATIS downloaden. Luister er dagelijks naar. Doe het! Voorkomen is beter dan genezen!
Het bijzondere is dat de meeste methoden focussen op lichaam, geest en emoties. De ziel wordt buiten beschouwing gelaten. Mijn insteek is de ziel en van daaruit ontwikkel je kracht om lichaam, geest en emoties aan te pakken. Met deze aanpak bouw je een fundament om niet meer terug te vallen in dat diepe gat van de burnout of in die terugkerende meltdown.
In welke fase je je ook bevindt op dit moment, je kan NU starten met het implementeren van deze tips. Start met het luisteren naar de meditatie! DOWNLOAD HEM HIER
Ik wens je veel bezieling toe!
